سرطان پستان شایعترین سرطان و نیز شایعترین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است.
پیشرفت های سال های اخیر موجب شده است تا بتوان با استفاده از برخی از شاخص ها علت این سرطان را شناسایی نمود و به وضعیت پیشرفت بیماری و پیش آگهی در خانواد ها و یا افراد مبتلا پی برد. به علاوه با استفاده از این شاخص ها می توان درمان بیماری را مدیریت نمود و از آن طریق درمان های مناسب تر و با عوارض کمتر انتخاب نمودکه به بهبود کیفیت زندگی و طول عمر و حتمی درمان کامل بیماران کمک نمود.
از جمله این شاخص ها می توان به ژن ERBB2 که بطور معمول Her2 خوانده می شود اشاره نمود. این شاخص در تعیین پیش آگهی بیماری و انتخاب رژیم درمانی در مبتلایان نقش تعیین کننده ای را دارا می باشد. این ژن با تکثیر سلول های سرطانی و بقای آنها در ارتباط بوده و از این رو تکثیر و افزایش تعداد نسخه های این ژن با افزایش ظرفیت تکثیر سلول های سرطانی و نیز افزایش خاصیت تهاجمی این سلول ها و نهایتا پیش آگهی بدتر بیماری همراه می باشد. بر مبنای مطالعات انجام شده، در ٢۵-٢٠ درصد از مبتلایان به سرطان پستان افزایش تعداد نسخه های این ژن و در نتیجه افزایش پروتئین تولید شده توسط آن دیده می شود. در این گروه از بیماران که اصطلاحا Her2 مثبت خوانده می شوند، ظرفیت تکثیر سلول های سرطانی بیشتر می باشد که در صورت عدم استفاده از داروی مناسب پیش آگهی و آینده بیماران بدتر است.
اما در همین دسته از بیماران می توان با تشخیص دقیق و تعیین وضعیت این ژن با دارویی بنام هرسپتین که بر علیه پروتئین تولید شده توسط ژن معیوب داده می شود آنان را تا حد بسیار موثری درمان نمود. نکته مهم آن است که این دارو تنها در بیمارانی که Her2 مثبت هستند اثر درمانی دارد. با توجه به هزینه بسیار زیاد تامین هرسپتین (هزینه یک دوره یک ساله در حدود ١٠٠٠٠٠ دلار می باشد)، انتخاب صحیح بیمارانی که از این دارو سود می برند از اهمیت بسزایی برخوردار است. از طرف دیگر استفاده نابجا از هرسپتین بار سنگینی را بر افراد مبتلا و نیز نهادهای دولتی پرداخت کننده یارانه تحمیل می کند. بعلاوه هرسپتین عوارض جانبی خطرناکی داشته و در ١۵-۵ درصد از افراد منجر به اختلال در عملکرد قلبی شده و در ۴-١ درصد موارد نیز باعث بروز عوارض قلبی شدید مانند نارسایی احتقانی قلب می گردد. از این رو استفاده بجا و مناسب از این دارو از سویی منجر درمان مناسب و بهبود پیش آگهی در افراد her2 مثبت می شود و از سوی دیگر موجب کاهش تحمیل هزینه درمان به خانواده و نیز عدم تحمیل عوارض جانبی به افرادی که نفعی از این دارو نمی برند می گردد. به علاوه این موضوع از تحمیل هزینه های غیر ضروری بر نظام سلامت نیز جلوگیری می کند.
به همین دلیل است که در حال حاضر بررسی دقیق از این نظر در همه مبتلایان به سرطان پستان توصیه می شود. بر اساس شیوه ها و دستور العمل های استاندارد در حال حاضر بررسی مرحله ای با دو روش زیر توصیه می شود.
١- استفاده از تکنیک های ایمنوهیستوشیمی (IHC)
٢- تکنیک FISH
تکنیک IHC وضعیت بیان پروتئین Her2 را در سطح سلول های سرطانی را بررسی کرده و به دلیل حساسیت و هزینه نسبتا کمتر، به عنوان خط نخست بررسی ها در بیماران پیشنهاد می گردد. در صورت استفاده از تکنیک های IHC استاندارد، وضعیت Her2 در بخش عمده ای از بیماران مشخص می گردد اما در تعدادی نیز نتایج حاصل از IHC گویا و قطعی نبوده و از این رو لازم است وضعیت بیمار از طریق تکنیک FISH مشخص گردد.
تکنیک FISH از جمله تکنیک های ژنتیکی بوده و تعداد نسخه های ژن Her2 را در هسته سلول های سرطانی بررسی می کند. این روش از حساسیت و ویژگی بالایی برخوردار بوده و در نتیجه وضعیت Her2 را در گروهی از بیماران که با روش قبلی به نتیجه قطعی نرسیده اند، روشن می نماید.
این تکنییک از سال ۱۳۸۳ برای نخستین بار در ایران در این آزمایشگاه راه اندازی گردیده و به بیماران ارایه شده است.
