فهرست:
آیا سرطان ژنتیکی است؟ سرطان (Cancer) گروهی پیچیده از بیماری‌هاست که با ۳ ویژگی اصلی شناخته می‌شود. رشد کنترل‌نشده سلول‌ها، توانایی آنها در تهاجم به بافت های مجاور و گسترش به سایر بخش‌های دوردست بدن . سرطان اغلب به‌عنوان یک بیماری واحد در نظر گرفته می‌شود. امادر واقع شامل بیش از ۱۰۰ نوع مختلف است. هرکدام از آنها علل، رفتارها و گزینه‌های درمانی خاص خود را دارند. این بیماری می‌تواند تقریباً هر بافت یا اندامی را درگیر کند و یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان است.
سرطان چیست؟
سرطان زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های طبیعی بدن دچار تغییرات ژنتیکی (جهش) شده و نظم طبیعی رشد، تقسیم و مرگ آنها مختل می‌شود. برخلاف سلول‌های سالم که به‌صورت منظم و کنترل‌شده رشد می‌کنند، سلول‌های سرطانی به شکل غیرقابل کنترل تقسیم می‌شوند، به بافت‌های اطراف حمله می‌کنند و حتی ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش یابند (متاستاز).
بیش از ۱۰۰ نوع مختلف سرطان وجود دارد که برخی از رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- سرطان خون و لنفوم‌ها
- سرطان پستان
- سرطان ریه
- سرطان روده بزرگ (کولورکتال)
- سرطان پروستات
سرطان چگونه ایجاد می‌شود؟
ایجاد سرطان معمولاً یک فرآیند چندمرحله‌ای است که شامل موارد زیر می‌باشد:
- جهش‌های ژنتیکی در DNA که باعث اختلال در چرخه‌ی سلولی می‌شوند
- نارسایی در مکانیسم‌های ترمیم DNA
- فرار از مرگ برنامه‌ریزی‌شده‌ی سلول‌ها (آپوپتوز)
- ایجاد رگ‌های خونی جدید (آنژیوژنز) برای تغذیه تومور
- گریز از سیستم ایمنی بدن
- گسترش به سایر نقاط بدن (متاستاز)
این تغییرات معمولاً در طول سال‌ها ایجاد می‌شوند و ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل محیطی، سبک زندگی و وراثتی باشند.
آیا سرطان ژنتیکی است؟
پاسخ کوتاه این است: بله، اما به شیوه‌های مختلف. بسته به نوع و منشأ تغییرات ژنتیکی، سرطان می‌تواند اسپورادیک (تصادفی)، فامیلیال (خانوادگی) یا ارثی (ژنتیکی) باشد.
۱. سرطان اسپورادیک (رایج‌ترین نوع)
- ناشی از جهش‌هایی است که در طول زندگی فرد به وجود می‌آیند
- اغلب به دلیل مواجهه با عوامل محیطی (مثل دخانیات، اشعه، ویروس‌ها) یا خطاهای تصادفی در تقسیم سلولی
- قابل انتقال به نسل بعد نیست
۲. سرطان خانوادگی
- در برخی خانواده‌ها بیشتر از حد معمول مشاهده می‌شود
- ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی مشترک یا سبک زندگی مشابه باشد
- جهش ارثی مشخصی یافت نمی‌شود، اما سابقه خانوادگی خطر را افزایش می‌دهد
۳. سرطان ارثی (۵ تا ۱۰ درصد از کل سرطان‌ها)
- ناشی از جهش‌های ارثی در ژن‌های خاص مرتبط با سرطان
- از والد به فرزند منتقل می‌شود.
- نمونه‌های رایج:
- جهش در BRCA1 و BRCA2 → سرطان پستان و تخمدان
- جهش در MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 → سندروم لینچ (سرطان روده، آندومتر و…)
تومورهای خوش خیم و بدخیم
سلول های دارای DNA آسیب دیده ممکن است تومورهایی را تشکیل دهند که توده هایی از بافت هستند. تومورها می توانند سرطانی یا بدخیم باشند یا سرطانی نباشند (خوش خیم).
تومورهای بدخیم
تومورهای بدخیم یا سرطانی به بافت های مجاور گسترش می یابند و می توانند به مکان های دوردست بدن حمله کنند و تومورهای جدیدی را تشکیل دهند. به این فرآیند متاستاز گفته می شود. تومورهای سرطانی در برخی موارد بعد از درمان اولیه مجددا رشد می کنند. بسیاری از سرطان ها تومورهای جامد را تشکیل می دهند، اما سرطان های خون، مانند لوسمی، منجر به تشکیل توده نمی شوند.
تومورهای خوش خیم
تومورهای خوش خیم به بافت های مجاور گسترش نمی یابند و به بافت های دورردست حمله نمی کنند. هنگامی که برداشته می شوند، معمولا دوباره رشد نمی کنند. با این حال، تومورهای خوش خیم گاهی اوقات می توانند بسیار بزرگ باشند. برخی از آنها می توانند علائم جدی ایجاد کنند یا تهدید کننده زندگی باشند. مانند تومورهای خوش خیم در مغز.
سرطان در نهایت یک بیماری ژنتیکی است، اما همیشه به‌صورت ارثی منتقل نمی‌شود. شناخت پایه‌های ژنتیکی سرطان — چه به‌صورت اکتسابی و چه ارثی — برای تشخیص دقیق، درمان هدفمند و مراقبت‌های پیشگیرانه بسیار حیاتی است. پیشرفت در آزمایش‌های ژنتیکی و مشاوره ژنتیک اکنون به خانواده‌ها این امکان را می‌دهد که با آگاهی و آمادگی بیشتر، گام‌هایی مؤثر در مسیر سلامت بردارند.
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان سابقه‌ای از سرطان دارید، توصیه می‌شود با یک مشاور ژنتیک درباره امکان انجام آزمایش‌های ژنتیکی مشورت کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر مطالب زیر را نیز مطالعه نمایید:
مشاوره ژنتیک سرطان: آیا سرطان ارثی است یا غیر ارثی؟
مشاوره ژنتیک سرطان: آیا سرطان قابل پیشگیری است؟
مشاوره ژنتیک در سرطان های ارثی
آزمایش ژنتیک در سرطان های ارثی
مشاوره ژنتیک سرطان: آزمایش DNA تومور چیست؟
در صورت تمایل به دریافت مشاوره ژنتیک یا نیاز به انجام تست ژنتیک، جهت هماهنگی و تعیین نوبت مراجعه اینجا را کلیک کنید.
