
فهرست:
سرطان یک بیماری ژنتیکی است و در اثر تغییرات در ژن هایی ایجاد می شود که نحوه عملکرد و رشد سلول های ما را کنترل می کنند. این تغییرات منجر به آسیب DNA سلول ها می شود. بدن به طور معمول سلول های دارای DNA آسیب دیده یا جهش یافته را قبل از سرطانی شدن از بین می برد. اما توانایی بدن برای انجام این کار با افزایش سن کاهش می یابد. این بخشی از دلایلی است که چرا خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن بالا می رود.
تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می شود به طرق مختلف ممکن است ایجاد شوند:
- تغییرات ژنتیک ناشی از خطاهای حین تقسیم سلول ها
- تغییرات ژنتیک ناشی از آسیب به DNA ناشی از مواد مضر موجود در محیط، مانند مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو و اشعه ماوراء بنفش خورشید
- تغییرات ژنتیک که از والدین به ارث می رسند.
یکی از مهمترین تمایزها در پژوهش و تشخیص سرطان، تفاوت میان سرطانهای ارثی و غیرارثی است. همه سرطان ها ژنتیکی هستند اما لزوما همه آنها ارثی نیستند.
سرطان های ارثی
سرطانهای ارثی از جهشهای ژنتیکی ارثی (جهشهای ژرملاین) ناشی می شوند. این جهش ها از طریق سلول های رده زایا (تخمک یا اسپرم) از والدین به فرزندان منتقل میشوند و خطر ابتلا به برخی سرطانها را بهطور قابلتوجهی افزایش میدهند.
سرطان های ارثی اغلب ۳ ویژگیهای کلیدی دارند:
- اغلب در سنین پایینتر بروز میکنند.
- ممکن است چندین عضو خانواده را در نسلهای مختلف درگیر کنند.
- ممکن است فرد را به چند نوع سرطان اولیه مبتلا کنند.
سندرمهای رایج سرطان ارثی:
سرطانهای رایج | ژنهای مرتبط | سندرم |
پستان، تخمدان، پروستات، پانکراس | BRCA1، BRCA2 | BRCA1/BRCA2 |
روده بزرگ، آندومتر، تخمدان | MLH1، MSH2، MSH6، PMS2 | سندرم لینچ |
سارکوم، پستان، مغز، غده فوق کلیوی | TP53 | سندرم لی-فرامنی |
سرطان روده بزرگ (شروع زودهنگام) | APC | پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) |
سرطان های غیرارثی
بیشتر سرطانها (حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد) غیرارثی هستند، یعنی در اثر جهشهای اکتسابی (جهشهای سوماتیک) به وجود میآیند. این جهش ها در طول زندگی فرد به دلیل عوامل محیطی، سبک زندگی یا خطاهای تصادفی در تکثیر DNA در سلول های سوماتیک (سلول های بدن به غیر از سلول های تخمک و اسپرم) رخ میدهند.
عوامل خطر سرطان های غیر ارثی ممکن است شامل علل محیطی (تابش اشعه ماورای بنفش، آلودگی ها، مواد سرطانزا)، سبک ژندگی (مصرف سیگار، رژیم غذایی، مصرف الکل، بیتحرکی) یا عوامل زیستی (مانند افزایش سن، التهاب مزمن، عفونت هایی مانند HPV یا هلیکوباکتر) باشند.
مکانیسم سرطان های غیر ارثی به این صورت است که آسیب به DNA به مرور زمان تجمع مییابد و سلولها کنترل رشد و تقسیم خود را از دست میدهند. تومورها بسته به الگوی جهشها ممکن است بهصورت آهسته یا تهاجمی رشد کنند.
اپیژنتیک و سرطان
علاوه بر جهشهای DNA ، تغییرات اپیژنتیکی نیز در ایجاد سرطان نقش دارند. تغییرات اپی ژنتیکی تغییرات شیمیایی هستند که بیان ژنها را تحت تأثیر قرار میدهند. این تغییرات میتوانند تحت تأثیر محیط و سبک زندگی باشند و گاهی قابل برگشت هستند، و زمینه ای برای فرصتهای درمانی جدیدی فراهم میکنند.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره ژنتیک یا نیاز به انجام تست ژنتیک، جهت هماهنگی و تعیین نوبت مراجعه اینجا را کلیک کنید.