فرم کلاسیک بیماری آتروفی عضلانی نخاعی به دلیل تغییر یا جهش در ژن SMN1 ایجاد می شود. این ژن وظیفه ساخت پروتئینی به نام پروتئین نورون حرکتی بقا (Survival Motor Neuron – SMN) را بر عهده دارد که نورون های حرکتی برای سالم بودن و عملکرد به آن نیاز دارند. اما هنگامی که بخشی از ژن SMN1 از بین رفته یا غیرطبیعی است، پروتئین کافی برای نورون های حرکتی وجود ندارد. این وضعیت باعث از بین رفتن و مرگ نورون های حرکتی می شود. در نتیجه سیگنال ها بین مغز و عضلات منتقل نمی شوند. عضلات نمی توانند بدون دریافت سیگنال از مغز منقبض شوند، بنابراین بسیاری از عضلات اسکلتی ضعیف می شوند و از بین می روند و منجر به علائم و نشانه های آتروفی عضلانی نخاعی می شوند.
اکثر افراد دو نسخه از ژن SMN1 دارند که هرکدام را از یکی از والدین به ارث برده اند. به طور معمول بیماری آتروفی عضلانی نخاعی تنها زمانی اتفاق می افتد که هر دو نسخه ژن دچار تغییر یا جهش شده باشد. اگر فقط یک نسخه تغییر داشته باشد، معمولا هیچ علامتی وجود ندارد.
برخی از انواع کمتر شایع SMA ممکن است ناشی از تغییرات در ژن های دیگر باشد.
چه عاملی باعث بروز شدت های مختلف بیماری در انواع مختلف بیماری آتروفی عضلانی نخاعی می شود؟
همانطور که گفته شد، جهش در ژن SMN1 باعث انواع آتروفی عضلانی نخاعی می شود. تعداد کپی های ژن SMN2 شدت بیماری را تغییر می دهد و به تعیین اینکه کدام نوع و شدت بیماری ایجاد می شود کمک می کند.
ژن های SMN1 و SMN2 هر دو دستورالعمل هایی را برای ساخت پروتئین نورون حرکتی بقا (Survival Motor Neuron – SMN) ارائه می دهند. به طور معمول، بیشترین پروتئین SMN عملکردی از ژن SMN1 تولید می شود و مقدار کمی از ژن SMN2 تولید می شود. چندین نسخه مختلف از پروتئین SMN از ژن SMN2 تولید می شود، اما تنها یک نسخه کاربردی است. نسخه های دیگر کوچکتر هستند و به سرعت خراب می شوند.
به طور معمول، افراد دو نسخه از ژن SMN1 و یک تا دو نسخه از ژن SMN2 در هر سلول دارند. با این حال، تعداد نسخه های ژن SMN2 متفاوت است و برخی از افراد تا ۸ نسخه از این ژن دارند.
در افراد مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی، داشتن چندین نسخه از ژن SMN2 معمولا با شدت کمتر از این بیماری همراه است. پروتئین SMN تولید شده توسط ژن های SMN2 می تواند به جبران کمبود پروتئین ناشی از جهش های ژن SMN1 کمک کند.
افراد مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی نوع ۰ معمولا یک نسخه از ژن SMN2 را در هر سلول دارند. در حالی که افراد مبتلا به نوع I به طور کلی یک یا دو کپی، افراد مبتلا به نوع II معمولا سه کپی، افراد مبتلا به نوع III سه یا چهار کپی و کسانی که نوع IV دارند چهار یا چند کپی دارند. عوامل دیگر، بسیاری از ناشناخته، نیز در شدت متغیر آتروفی عضلانی نخاعی نقش دارند.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره ژنتیک یا نیاز به انجام تست ژنتیک، جهت هماهنگی و تعیین نوبت مراجعه، اینجا را کلیک کنید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد بیماری آتروفی عضلانی نخاعی، مطالب زیر را مطالعه نمایید:
بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) چیست؟
چه کسانی بیشتر در معرض خطر داشتن فرزند مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) هستند؟
چرا تست غربالگری بیماری آتروفی عضلانی نخاعی به زوجین توصیه می شود؟
آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) چگونه تشخیص داده می شود؟
چه درمان هایی برای بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) در دسترس می باشد؟
منابع:
https://medlineplus.gov/genetics/condition/spinal-muscular-atrophy/#inheritance
https://medlineplus.gov/genetics/condition/spinal-muscular-atrophy/#inheritance
https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/spinal-muscular-atrophy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1352/#sma.Genetic_Counseling
