فهرست:
- علائم بالینی فلج مغزی یا CP
- آیا فلج مغزی یک بیماری ژنتیکی است؟
- چگونه می توان از بروز فلج مغزی یا CP پیشگیری کرد؟
فلج مغزی یا بیماری CP (Cerebral palsy) مجموعه ای از علائم است که بر حرکت و وضعیت بدن تأثیر می گذارد.
این بیماری به دلیل آسیب مغز در حال رشد (اغلب در دوران قبل از تولد) رخ می دهد. علائم در دوران نوزادی تا پیش از دبستان ظاهر می شوند و شدت آن از بسیار خفیف تا شدید می تواند متفاوت باشد. کودکان مبتلا طیف وسیعی از علائم را ممکن است بروز دهند. علت فلج مغزی و تأثیر آن بر عملکرد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد مبتلا به فلج مغزی می توانند راه بروند در حالی که برخی دیگر به کمک نیاز دارند. برخی از افراد دارای معلولیت ذهنی هستند، اما برخی دیگر قدرت یادگیری طبیعی دارند. تشنج یا صرع، نابینایی یا ناشنوایی نیز ممکن است در برخی از افراد مبتلا به فلج مغزی مشاهده شود. هیچ درمان قطعی برای این وضعیت وجود ندارد، اما درمان ها می توانند به بهبود عملکرد افراد مبتلا کمک کنند. علائم فلج مغزی ممکن است در دوره های مختلف رشد کودک متفاوت باشد، اما وضعیت به طور کلی در طول زمان ثابت می ماند و بدتر نمی شود.
بیشتر بخوانید: مشاوره ژنتیک فلج مغزی یا CPعلائم بالینی فلج مغزی یا CP
علائم فلج مغزی در افراد مختلف می تواند بسیار متفاوت باشد. در برخی افراد، فلج مغزی کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. در افراد دیگر، علائم ممکن است فقط یک یا دو اندام یا یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. علائم عمومی شامل اختلال در حرکت و تعادل، اختلال تکلم، مشکلات غذا خوردن و تاخیر تکامل است.
اختلال در حرکت و تعادل
اختلال در حرکت و تعادل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عضلات سفت و رفلکس های عضلانی تشدید یافته (به این وضعیت اسپاسم عضلانی گفته می شود). این وضعیت شایع ترین تظاهر بالینی بیماری حرکتی مربوط به فلج مغزی است.
- عضلات سفت با رفلکس های عضلانی طبیعی (به این وضعیت ریجیدیتی گفته می شود).
- تغییرات در تون عضلانی، مانند خیلی سفت یا خیلی شل بودن.
- عدم تعادل و هماهنگی عضلانی (به این وضعیت آتاکسی گفته می شود).
- حرکات غیرارادی، سریع و غیر قابل کنترل عضلات (به این وضعیت ترمور گفته می شود).
- تمایل به استفاده فقط از یک طرف بدن
- مشکل در راه رفتن. افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است هنگام راه رفتن روی انگشتان پا راه بروند یا بدن خود را خم کنند. همچنین ممکن است حین راه رفتن زانو ها با هم تلاقی کرده و راه رفتن قیچی مانند داشته باشند. یا ممکن است حین راه رفتن تعادل نداشته باشند. .
- مشکل در مهارت های حرکتی ظریف، مانند مشکل در بستن دکمه های لباس.
اختلال در گفتار و غذا خوردن
علائم مربوط به گفتار و غذا خوردن ممکن است شامل این موراد باشد:
- تاخیر در شروع صحبت کردن
- مشکل در صحبت کردن.
- مشکل در مکیدن و جویدن
- مشکل در بلع و عدم توانایی کنترل آب دهان
تاخیر در تکامل
برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی این علائم مربوط به تکامل را دارند:
- تاخیر در دستیابی به مهارت های حرکتی، مانند نشستن یا راه رفتن.
- اختلال در مهارت های ذهنی و توانایی های یادگیری یا ناتوانی ذهنی
- تاخیر در رشد و قد و جثه کوچکتر از حد قابل انتظار برای سن
علائم دیگر
آسیب به مغز می تواند به ایجاد سایر علائم عصبی منجر، مانند:
- تشنج و صرع
- اختلال شنوایی
- اختلال بینایی و مشکلات در حرکات چشم
- اختلال در حس لامسه
- مشکلات مثانه و روده، از جمله یبوست و بی اختیاری ادرار
- شرایط سلامت روان، مانند شرایط عاطفی و مسائل رفتاری
وضعیت مغزی که باعث فلج مغزی می شود با گذشت زمان تغییر نمی کند. علائم معمولا با افزایش سن بدتر نمی شوند. با این حال، با بزرگتر شدن کودک، برخی از علائم ممکن است کم و بیش واضح تر شوند. کوتاه شدن عضلات و سفتی عضلات در صورت عدم درمان می تواند بدتر شود.
آیا فلج مغزی یا CP یک بیماری ژنتیکی است؟
فلج مغزی در اثر رشد نامنظم مغز یا آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می شود. این وضعیت معمولا قبل از تولد کودک اتفاق می افتد، اما می تواند در بدو تولد یا در اوایل نوزادی رخ دهد. در برخی موراد تغییرات ژنتیکی (جهش های ژنی یا احتلالات کروموزمی) ممکن است باعث ایجاد بیماری های ژنتیکی و منجر به تغییرات مغز شود اما اغلب علت این وضعیت نامشخص و ناشناخته است. از جمله عوامل غیر ژنتیکی زمینه سار فلج مغزی می توان به این موارد اشاره کرد:
- عفونت های مادری که جنین را تحت تاثیر قرار می دهد (مانند سیتومگالوویروس (CMV)، ویروس تبخال یا هرپس، ویروس سرخجه، سیفلیس، توکسوپلاسموزیس.
- مصرف الکل و مواد مخدر توسط مادر در طی دوران بارداری
- بیماری های مادر در طی دوران بارداری مانند تشنج، اختلالات تیرویید یا پره اکلامپسی
- سکته مغزی، که خون رسانی به مغز در حال رشد را قطع می کند.
- خونریزی در مغز در دوران بارداری یا در نوزاد تازه متولد شده.
- عفونت های نوزاد که باعث التهاب در داخل یا اطراف مغز می شوند مانند مننژیت باکتریایی، انسفالیت ویروسی، زردی شدید یا درمان نشده.
- آسیب تروماتیک سر (ضربه به سر) به نوزاد، مانند تصادف وسیله نقلیه موتوری، سقوط یا ضربه فیزیکی.
- وزن کم هنگام تولد در نوزاد
- عوارض مرتبط با زایمان زودرس
- کمبود اکسیژن در مغز در زمان زایمان در طی یک زایمان سخت . این علت کمتر از آنچه قبلا تصور می شد شایع است.
چگونه می توان از بروز فلج مغزی یا CP پیشگیری کرد؟
اغلب نمی توان به طور قطعی از فلج مغزی جلوگیری کرد، اما می توانید با رعایت نکات زیر خطر را کاهش دهید. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، این نکات را برای به حداقل رساندن عوارض بارداری در نظر داشته باشید:
- قبل از باردار شدن مطمئن شوید که واکسینه شده اید. واکسینه شدن در برابر بیماری هایی مانند سرخجه ممکن است از عفونت جلوگیری کند.
- مراقب سلامتی خودتان باشید. هرچه سالم تر به سمت بارداری بروید، احتمال ابتلا به عفونت که منجر به فلج مغزی می شود، کمتر خواهد بود.
- مراقبت های روتین دوران بارداری را انجام دهید. در دوران بارداری به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید. مراقبت های مناسب قبل از زایمان می تواند خطرات سلامتی شما و نوزاد متولد نشده شما را کاهش دهد. مراجعه منظم به متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند به جلوگیری از زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و عفونت کمک کند.
- از مصرف الکل، تنباکو و مواد مخدر خودداری کنید.
- به ندرت، فلج مغزی می تواند ناشی از آسیب مغزی های مغزی دوران کودکی باشد. با رعایت نات ایمنی مانند استفاده از صندلی ماشین، کلاه ایمنی دوچرخه سواری، نصب نرده های ایمنی روی تخت نوزاد یا کودک و نظارت مناسب از آسیب دیدگی و ضربه به سر جلوگیری کنید.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره ژنتیک یا نیاز به انجام تست ژنتیک، جهت هماهنگی و تعیین نوبت مراجعه اینجا را کلیک کنید.
