وراثت پذیری معیاری است که نشان می دهد چه میزان از تفاوت در صفات افراد توسط توسط تفاوت ژن های آنها قابل توصیف است. صفات می تواند شامل ویژگی هایی مانند قد، رنگ چشم و هوش و همچنین اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و اختلال طیف اوتیسم باشد. از نظر علمی، وراثت پذیری یک مفهوم آماری است (که به صورت h² نشان داده می شود) و توصیف می کند چه مقدار از تغییرات در یک صفت معین را می توان به تنوع ژنتیکی نسبت داد. تخمین وراثت پذیری یک صفت مختص یک جمعیت در یک محیط است و با تغییر شرایط می تواند در طول زمان تغییر کند.
برآوردهای وراثت پذیری از صفر تا یک متغیر است.
وراثت پذیری نزدیک به صفر نشان می دهد که تقریبا تمام تنوع در یک صفت در بین افراد به دلیل عوامل محیطی است و بسیار کم از تفاوت های ژنتیکی تاثیر می پذیرد. خصوصیاتی مانند مذهب یا زبان محاوره وراثت پذیری صفر دارند زیرا تحت کنترل ژنتیک نیستند.
وراثت پذیری نزدیک به یک نشان می دهد که تقریبا تمام تنوع در یک صفت از تفاوت های ژنتیکی ناشی می شود و سهم بسیار کمی از عوامل محیطی دارد. بسیاری از اختلالات که توسط واریانت ها (که همچنین به عنوان جهش شناخته می شوند) در ژن های منفرد ایجاد می شوند، مانند فنیل کتونوری (PKU)، وراثت پذیری بالایی دارند.
بیشتر صفات پیچیده در افراد، مانند هوش و بیماری های چند عاملی (multifactorial diseases) ، وراثت پذیری در جایی در وسط دارند ، که نشان می دهد تنوع آنها به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
وراثت پذیری از نظر تاریخی از مطالعات دوقلوها تخمین زده شده است. دوقلوهای همسان (Identical twins) تقریبا هیچ تفاوتی در DNA خود ندارند، در حالی که دوقلوهای غیرهمسان به طور متوسط در ۵۰ درصد از DNA خود مشترک هستند. اگر به نظر می رسد یک صفت در دوقلوهای همسان تشابه بیشتری نسبت به دوقلوهای غیرهمسان (زمانی که آنها با هم در یک محیط بزرگ شده اند) دارد، عوامل ژنتیکی احتمالا نقش مهمی در تعیین آن ویژگی دارند. با مقایسه یک صفت در دوقلوهای همسان در مقابل دوقلوهای غیرهمسان ، محققان می توانند تخمینی از وراثت پذیری آن را محاسبه کنند.
درک وراثت پذیری می تواند دشوار باشد ، بنابراین تصورات غلط زیادی در مورد آنچه می تواند و نمی تواند در مورد یک ویژگی خاص به ما بگوید وجود دارد:
وراثت پذیری نشان نمی دهد که چه نسبتی از یک صفت توسط ژن ها تعیین می شود و چه نسبتی توسط محیط تعیین می شود. بنابراین ، وراثت پذیری ۰.۷ به این معنی نیست که یک صفت ۷۰٪ ناشی از عوامل ژنتیکی است. این بدان معناست که ۷۰٪ از تنوع در صفت در یک جمعیت به دلیل تفاوت های ژنتیکی بین افراد است.
دانستن وراثت پذیری یک صفت اطلاعاتی در مورد ژن ها یا تأثیرات محیطی یا اهمیت آنها در تعیین صفت ارائه نمی دهد.
وراثتی بودن با خانوادگی (familial) بودن یکسان نیست. یک ویژگی در صورتی خانوادگی نامیده می شود که در بین اعضای یک خانواده مشترک باشد. صفات علاوه بر ژنتیک، به دلایل زیادی مانند شباهت در سبک زندگی و محیط، می توانند در خانواده ها مشترک باشند. به عنوان مثال ، زبانی که صحبت می شود معمولا در خانواده ها مشترک می باشد ، اما هیچ سهم ژنتیکی ندارد و بنابراین وراثتی نیست.
وراثت پذیری هیچ اطلاعاتی در مورد اینکه تغییر یک صفت چقدر آسان یا دشوار است ارائه نمی دهد. به عنوان مثال، رنگ مو یک ویژگی با وراثت پذیری بالا است، اما تغییر آن با رنگ بسیار آسان است.
اگر وراثت پذیری چنین اطلاعات محدودی را فراهم می کند، چرا محققان آن را مطالعه می کنند؟
وراثت پذیری در درک صفاتی که بسیار پیچیده هستند و عوامل موثر زیادی دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وراثت پذیری می تواند سرنخ های اولیه ای در مورد تأثیرات نسبی ژنتیک (nature) و محیط یا پرورش (nurture) بر صفات پیچیده ارائه دهد و می تواند به محققان امکان بدهد تا عوامل تأثیرگذار بر این صفات را از هم جدا کنند.
مطالب این سایت توسط متخصصین و صاحب نظران رشته های مختلف و با تکیه بر منابع علمی و شیوه نامه های استاندارد تهیه شده است و آماده سازی آن ها متضمن زمان قابل توجه در تحقیق و جستجو در این منابع بوده است. همه حقوق مادی و معنوی این نوشته به وب سایت آزمایشگاه و مرکز مشاوره ژنتیک ژن تعلق دارد. باز نشر این مطالب به هر شکل ممکن(از قبیل وب سایت ها، کتاب ها و نشریات، اپلیکیشن های موبایل، سخنرانی ها و...) به شکل جزیی یا کلی تنها با ذکر نام منبع و لینک زنده این سایت به شرح زیر مجاز است:
