رنگ مو با مقدار رنگدانه‌ای به نام ملانین (melanin ) تعیین می‌شود. فراوانی یک نوع ملانین به نام یوملانین (eumelanin) ، موهای مشکی یا قهوه‌ای ایجاد می کند. فراوانی رنگدانه دیگری به نام فئوملانین (pheomelanin)، موهای قرمز ایجاد می کند.
|
رنگ مو |
نوع و مقدار ملانین |
|
سیاه |
مقدار زیاد یوملانین |
|
قهوه‌ای |
مقدار متوسط از یوملانین |
|
بور |
مقدار بسیار کم یوملانین |
|
قرمز |
مقدار زیاد فئوملانین با مقدار کم یوملانین |
نوع و مقدار ملانین در مو توسط ژن‌های زیادی تعیین می‌شود، اگرچه اطلاعات کمی در مورد اکثر آنها وجود دارد. ژن رنگ مو که در انسان به بهترین شکل مورد مطالعه قرار گرفته، MC1R نام دارد . این ژن دستورالعمل‌هایی برای ساخت پروتئینی به نام گیرنده ملانوکورتین ۱ (melanocortin 1 receptor) ایجاد می کند که در مسیر تولید ملانین نقش دارد. گیرنده ملانوکورتین ۱ نوع ملانین تولید شده توسط ملانوسیت‌ها را کنترل می‌کند. هنگامی که گیرنده روشن (فعال) می‌شود، مجموعه‌ای از واکنش‌های شیمیایی را در داخل ملانوسیت‌ها ایجاد می‌کند که این سلول‌ها را برای ساخت یوملانین تحریک می‌کند. اگر گیرنده فعال نباشد یا مسدود شود، ملانوسیت‌ها به جای یوملانین، فئوملانین می‌سازند. بسیاری از ژن‌های دیگر نیز به تنظیم این فرآیند کمک می‌کنند. اکثر افراد دو نسخه فعال از ژن MC1R دارند که از هر والد یکی را به ارث می‌برند. این افراد به دلیل مقدار زیاد یوملانین، موهای سیاه یا قهوه‌ای دارند. تخمین زده می‌شود که بیش از ۹۰ درصد از مردم جهان موهای قهوه‌ای یا سیاه دارند.
برخی افراد در هر سلول، تغییراتی در یک کپی از ژن MC1R دارند که باعث خاموش شدن (غیرفعال شدن) ژن می‌شود. این نوع تغییر ژنتیکی به عنوان از دست دادن عملکرد (loss-of-function) توصیف می‌شوند. این افراد، یوملانین کمتری تولید می کنند، در حالی که تولید فئوملانین بیشتری دارند، بنابراین موهایی به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز یا قرمز دارند. در درصد کمتری از افراد، هر دو کپی از ژن MC1R در هر سلول دچار تغییرات از دست دادن عملکرد می‌شوند و مسیر تولید ملانین فقط رنگدانه فئوملانین را تولید می‌کند. موی این افراد تقریباً همیشه بسیار قرمز است. حتی زمانی که مسیر تولید ملانین، یوملانین تولید می‌کند. تغییرات در سایر ژن‌ها می‌تواند میزان یوملانین تولید شده را کاهش دهد. این تغییرات منجر به موهای بور می‌شود.
رنگ مو طیف وسیعی از رنگ‌ها را شامل می‌شود، از بور کتانی گرفته تا مشکی زغالی. ژن‌های بسیاری غیر از MC1R با کنترل سطح یوملانین و فئوملانین در تعیین سایه‌های رنگ مو نقش دارند. برخی از این ژن‌ها، از جمله ASIP ، DTNBP1 ، GPR143 ، HPS3 ، KITLG ، MLPH ، MYO5A ، MYO7A ، OCA2 ، SLC45A2 ، SLC24A5 ، TYRP1 ، TYR ، ERCC6 ، GNAS ، HERC2 ، IRF4 ، OBSCN ، SLC24A4 ، TPCN2 و MITF ، در تولید ملانین در مو نقش دارند. برخی از این ژن‌ها با رونویسی ژن (که اولین قدم در تولید پروتئین است)، ترمیم DNA، انتقال مواد (مانند کلسیم) از طریق غشای سلولی یا ساختار فولیکول‌های مو مرتبط هستند. چندین مورد از این ژن‌ها در رنگ چشم و پوست نقش دارند، اما نقش دقیق آنها در تعیین رنگ مو ناشناخته است.
رنگ مو ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. به ویژه در افراد با نژاد اروپایی، رنگ موی روشن ممکن است با افزایش سن افراد تیره‌تر شود. به عنوان مثال، کودکان مو بور اغلب در دوران نوجوانی موهای تیره‌تری دارند. محققان حدس می‌زنند که پروتئین‌های رنگدانه مو با افزایش سن کودکان فعال می‌شوند که احتمالا در پاسخ به تغییرات هورمونی نزدیک به بلوغ رخ می‌دهند. تقریباً موهای همه افراد با افزایش سن شروع به خاکستری شدن می‌کند، اگرچه زمان و میزان آن متغیر است. موی خاکستری تا حدی ارثی است و ممکن است بر اساس منشأ قومی متفاوت باشد. همچنین تا حدودی به عوامل خارجی مانند استرس وابسته است. مو زمانی خاکستری می‌شود که فولیکول مو توانایی خود را در ساخت ملانین از دست می‌دهد، اما دقیقاً چرا این اتفاق می‌افتد، مشخص نیست.
منبع:
https://medlineplus.gov/genetics/understanding/traits/haircolor/
